* Aanvang

TIP: hou je smartphone overdwars – dus horizontaal !

Welkom… tussen de coulissen!

Dit is een plek voor wie in de praktijk te maken krijgt met dramaturgie, met drama-analyse. Als regisseur, als speler, als docent drama, als theatermaker. Voorop staan hier de concrete, uitvoerige en degelijke analyses van toneelstukken. Je vindt hier geen hap-snap simpele antwoorden – en de smartphone is niet echt de handigste plek om door al het materiaal heen te surfen. Maar wie tijd en aandacht heeft, zal hier hopelijk nog méér vinden dan gezocht! 

DRAMA  ANALYSE
Dramaturgische analyses van toneelstukken en films.
Wanneer je een titel van een toneelstuk aanklikt, verschijnt de inhoudsopgave van de analyse. Het gaat meestal om het handelingsverloop, de personages en de stijl van het stuk. Zowel zeer uitgebreide als ook kortere analyses.

KAARTENBAKKEN 
What’s in a name? Namen van personages, toneelstukken en films.
Repertoire-lijst. Titels  uit de theatergeschiedenis vanaf Griekse Oudheid tot 20ste eeuw.
Lexicon. Lijst met vaktermen uit theater, film, dramaturgie.

TERZIJDE  Bonte verzameling van feiten en curiositeiten.

ACHTER HET DOEK vind je de afzender van deze site. 

Bij iedere analyse is er ruimte voor vragen en opmerkingen.
Je kan ook hier beneden een reactie plaatsen. 

 

Toi toi toi!
Hans Holthaus

21 gedachten over “* Aanvang

  1. Hallo Hans,
    Eindelijk doet er zich dan een gelegenheid voor om onze gesprekken en jouw kennis van zaken over Antigone in de praktijk te toetsen aan de ideale doelgroep: the young ones themselves. Ik ga lessen vervangen bij het LOT op het kumulus, teksttoneellessen. Anouilh dus… verheug me zeer! Focus ligt niet zozeer bij de dramaturgie maar meer bij de personages en de woorden die Anouilh ze gegeven heeft.
    Ik hou je achter de hand! En ook op de hoogte.
    Liefs Judith.

    1. Hallo Judith!
      Natuurlijk prachtig om eens te kunnen werken met Antigone van Anouilh! Maar… er is ook wel een probleempje in dit geval. Het is een oude “wet” dat je met spelers op puberale leeftijd van alles kan spelen – van kleutertjes en kaboutertjes tot opa’s en oma’s – maar alleen géén… pubers, wanneer de puberteit juist het onderwerp is van het stuk, vanuit volwassen perspectief… . Want dat levert een lastige vicieuze cirkel op. Dus of dát nou de ideale spelersgroep is…

      Zeker tegenwoordig weten pubers allemaal wel dat ze het labeltje van puber krijgen opgeplakt, maar dat wil niet zeggen dat ze dan ook echt beseffen wat dat inhoudt. Ook al roepen ze nog zo hard van wél. Dat stadium doorzie je pas achteraf. Wie als hoofdpersoon in het leven na deel één (= kind) vervolgens terecht komt in deel twee (= puber), weet dan al wel hoe fase drie héét (= volwassen), maar hij kan pas achteraf werkelijk de essentie daarvan zien en begrijpen: dus wanneer hij in fase drie verkeert.

      En dát is nu precies het probleem wat Anouilh laat zien: een volwassene (zoals Creon en ook Antigone ACHTERAF) kan WEL relativerend terug kijken op die eerdere overgangstijd, maar de puber denkt (te vroeg) dat hij daar al lang is. Dat blijkt achteraf anders te liggen dan gedacht, laat Anouilh zo treffend en helder zien. Juist vanwege die kenmerkende “inschattingsfout” als onderwerp van het stuk, is het wat lastig met (te) jonge, begripvolle spelers, die daar immers nog middenin staan.

      Nou ken ik niet precies de spelers waar je mee zal gaan werken, maar dit lijkt me in ieder geval een item om in je achterhoofd te houden. Want iets rationeel uitleggen over die onvermijdelijke toekomst wordt ongetwijfeld “letterlijk begrepen”, maar of het ook werkelijk begrepen wordt…? In ieder geval niet uit eigen ervaring – die heb je niet bij voorbaat – en dat laat Anouilh dus juist zien.

      In ieder geval: ik ben benieuwd! Als ik je ergens mee kan helpen, dan laat het maar weten.
      Veel succes ondertussen en hartelijke groeten,
      Hans

  2. Dag Hans,

    Bedankt! Hier kan ik wat mee. Ik had het inderdaad over de Antigone van Sophocles die ik me uit de les herinner. Ik heb een deel van mijn aantekeningen terug gevonden dus nu kom ik ineens een stuk verder. Ik ben benieuwd naar de vergelijking met Anouihl, wellicht zijn er meerdere geïnteresseerden, dan doe ik graag mee!

    Ik hou je website in de gaten.

    Groetjes, Marijke

  3. Hoi Hans!
    Wat een geweldige website, ik ben erg benieuwd naar Bedrog. Ik had een vraagje: ik zou graag nog eens een goede, aristotelische analyse van Antigone doorlezen. Kan jij mee daar aan helpen? En ik vroeg me af of je ook de geschiedenis en een simpele uitleg van de methode op de site kan zetten. Groetjes, Marijke

    1. Hallo Marijke,
      Dank voor je reactie! Binnenkort moet ik inderdaad eens Bedrog gaan uitwerken, want dat blijft al wat lang achter de schermen. Als je vraagt naar analyse van Antigone neem ik aan dat je de versie van Sophocles bedoelt? Er zijn namelijk ook nog varianten met dezelfde titel. In lessen of korte workshops leg ik wel eens Antigone van Sophocles naast Antigone (1942) van Anouilh. Dat levert mooie vergelijkingen op, vooral ook in twee maal het handelingsverloop: dan wordt duidelijk dat Anouilh heel bewust een dramaturgisch spelletje speelt met het verloop dat Sophocles presenteert.
      Omtrent beide drama’s bestaat een onuitroeibaar misverstand, dat zichzelf hardnekkig in leven houdt.

      1) Wie (via internet of hoe dan ook) zoekt naar Antigone, Sophocles, krijgt direct een analyse voor ogen waarin niet Antigone, maar Creon tot protagonist wordt gebombardeerd. Dat komt door het misverstandje dat Antigone wat eerder van toneel verdwijnt dan Creon… maar de protagonist (!) speelt in dit stuk meerdere rollen – voor wie dat ziet! – en is dus nog lang niet van het toneel verdwenen.
      Met Creon valt trouwens ook geen enkel lijden te bedenken dat aan de eisen voldoet. Etcetera..!
      Een scherpe uitleg hierover is trouwens te vinden bij de voorbeeld-analyse die Verhagen maakt in zijn Dramaturgie (1927 resp 1963)

      2) Anouilh schreef zijn Antigone in 1942 – en alleen al dit jaartal roept kennelijk steeds weer om de onvermijdelijke ‘conclusie’ dat dit stuk ‘dus’ wel over de Tweede Wereldoorlog moest gaan. Ik zou echter niet weten waar die vooringenomen associatie goed voor is, want daar wordt geen enkele handeling aan gewijd en zoiets is nooit ergens onderwerp. Men plakt a.h.w. a priori de ‘Griekse uitleg’ over het werk van Anouilh heen, i.p.v. omgekeerd eens open te kijken wat Anouilh zélf doet. Wat wel zou kunnen opvallen, is dat het woord kind nadrukkelijk en vele tientallen malen de lucht vult…!
      En wanneer Antigone (figuurlijk) van het toneel is verdwenen, mag en moet Creon weer overgaan tot de orde van de dag, met naast zich…. een kind (nu nog wel, tenminste…). Anouilh toont de onvermijdelijke strijd in het menselijke leven van alle eeuwen: van kind via puber doorworstelen naar volwassene.
      Een strijd waarvan de afloop tevoren bekend is – zoals ook bij de vertoning van een Griekse tragedie voor het Griekse publiek: afloop tevoren bekend! Tot hier dan maar een tipje van de sluier, want anders blijven we aan de gang.

      Waarschijnlijk ken jij de versie van Sophocles uit de les. Op papier heb ik die analyse helaas niet beschikbaar. Als jij de vergelijking met Anouilh nog niet kent, dan kan daar misschien nog eens een werkgroepje over worden opgezet met enkele ‘lotgenoten’.

      Tenslotte nog even over ‘de theorie’ achter het handelingsverloop, waar je naar vraagt. Het gaat niet lukken om die nu snel op internet te zetten. Voor wie de uitleg al kent valt alles in een paar regeltjes wel samen te vatten, maar dat leidt voor anderen juist weer tot snelle misverstanden. Dus… helaas geen verdere uitleg van de theorie! Zie verder bij tabblad PROLOOG.
      Maar wat hier in ieder geval juist wel kan: concrete vragen neerleggen over het handelingsverloop van een specifieke drama! Dus wanneer je iets (een verloop, een scène, een personage…) uit de knoop wil halen, leg dat dan maar neer via DIALOOG. Hopelijk heb je daar dan wat aan.
      Veel succes ondertussen, met groeten, Hans.

  4. …een goede aanvang is het halve werk (wilde bijna ‘Holthaus werk’ schrijven maar dan zou je twee woordspelingen in één zin krijgen en dat is verwarrend, toch Hans?). Fijne site, keep on building the good stuff!

    1. Ha Nick, Fijn dat jij altijd wel een steentje wilt bijdragen! En één woordspeling is inderdaad al genoeg, zeker wanneer die solo al steengoed is. Keep on raising it!

  5. Dag Hans!

    Bedankt voor je antwoord!
    Ik gebruik de verticale analyse zelf altijd wel (bij niet al te postmoderne stukken, want dan kom ik er vaak niet helemaal uit -klopt dat?). Maar ik zou m’n geheugen wel weer eens op willen frissen van hoe dat ook alweer ging: scène indelen in segmenten, en het zwart-witje proberen te benoemen. Een actief werkwoord vinden voor wat de personages willen en hoe dat elkaar al dan niet tegenwerkt, of wat de tegenkrachten voor de protagonist zijn.
    Nu ja; of ik het nu helemaal goed heb of niet, ik maak er in ieder geval gebruik van in de praktijk!

    Groetjes,
    Ilmer

    1. Hallo Ilmer,
      Met verticale analyse is het wel zo handig om dat rechtstreeks in onderling contact te doen: het werkt veel sneller door elkaar te spreken dan alleen via een geschreven uitleg. Dus om samen aan tafel te puzzelen vanuit de tekst en vooral ook om op de spelvloer dingen uit te proberen is stukken handiger en duidelijker. Het is vaak nogal minutieus gepriegel, nietwaar? Daarom was ik niet zo van plan om hier uitgebreide passages verticaal te ontleden. Bij horizontale analyse worden hier en daar wel enkele (spel-)momenten verder uitgewerkt, om zo concrete voorbeelden te geven tijdens de zoektocht naar de grote lijn. Maar dat is niet altijd zo ‘verticaal’ als je zou willen.

      Dus wat kan er dan wel?
      A. Diverse mensen hebben inmiddels aangegeven dat ze een introductie-cursus verticale analyse zouden willen volgen. Dat vraagt behoorlijk wat tijd en een minimum aantal deelnemers. Maar wie wil kan contact opnemen, kijken wat er mogelijk is.
      B. Veel oud-studenten kennen de verticale analyse al vanuit de lessen, dus met hen zou het mogelijk zijn om enkele lessen verticale analyse te plannen rondom een gekozen toneeltekst, samen aan de tafel of ook op de vloer.
      C. Als iemand (jij misschien?) zit met concrete vragen over een bepaalde spel-scène waar je niet helemaal uitkomt, dan kan je die hier rechtstreeks aandragen. Wie weet kan ik – of iemand anders – dan iets roepen waar je wat aan hebt. Geef hier dan aan om welk tekstfragment het gaat en wat (ongeveer) de vraag daarover is.

      Was dit een bruikbaar antwoord op je vraag?
      Ondertussen veel succes en plezier met het werk! Groeten, Hans.

  6. Ha Hans, Nu pas tijd om te lezen. Ziet er goed uit. Je schrijft zoals je spreekt: in een geheel eigen stijl: ik hoor je als het ware in mijn hoofd, als ik de analyses lees hahaha.. Als docent vind ik de verwijzingen naar artikelen en of websites ook heel fijn. Zelf zou ik graag eens wat meer te weten komen over niet-aristotelisch handelingsverloop… en de discussie over “handelingsverloop” graag eens aanhoren. veel liefs Joan-Ditte

    1. Hallo Joan-Ditte, Dat komt toevallig goed uit, dat je eens een niet-aristotelisch handelingsverloop wil tegenkomen, want dat is dichterbij dan gedacht: bij Bloedbruiloft van Lorca zit dat namelijk zo! Het hoofdstukje over het handelingsverloop is daar nog in aanbouw, maar zal binnenkort te zien zijn. Dus nog even wachten op…. En nog bedankt voor je reactie! Hans

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.